Cinsiyet Seçimi Nedir?
Cinsiyet seçimi, anne ve baba adaylarının bebeklerinin cinsiyetini belirlemelerine izin veren bir tüp bebek tedavisi yöntemidir. Bu tedavi yöntemiyle istenen cinsiyette olan embriyolar, anne adayının rahmine transfer edilir. Böylelikle anne ve baba adayları kendi belirlemiş olduğu cinsiyette bebeğe sahip olurlar.
Tüp bebek tedavisinde, anne adayının yumurta hücreleri ile baba adayının sperm hücreleri laboratuvar ortamında birleştirilip embriyo haline getirilir. Oluşan embriyolardan genetik tanı amaçlı biyopsi alınır. Uygun görülen genetik tanı yöntemleri PGT (Preimplantasyon Genetik Tanı) ve NGS (Next Generation Sequencing) ile alınan biopsi hücreleri genetik uzmanları tarafından değerlendirilir. Böylelikle embriyodaki genetik bozukluklar, genetik taşıyıcı hastalıklar ve cinsiyet öğrenilebilmektedir.
Cinsiyet belirleme işlemi için uygulanan tıbbi olmayan yöntemler (beslenme, çin takvimi.. vs ) kesin sonuç vermemektedir. Yalnızca tüp bebek tedavisi sırasında oluşan embriyolara biopsi uygulanarak (PGT ) ve FİSH -NGS gibi yöntemlerle %99.9 oranında kesin sonuç verilir. Ancak bu kesinlik kavramı garanti gebelik olarak anlaşılmamalıdır. Her anne adayının gebelik oranı değişkendir. Bu durum yumurta sayısına, yumurta kalitesine, embriyo kalitesine, yaşa ve rahmin durumuna bağlı olarak değişir. Bu verilen oran (%99.9) gebe kalındığı takdirde çıkan sonucun doğruluk oranıdır.
Cinsiyet Seçimi Kimlere Yapılır?
Tüp bebek tedavisi ile cinsiyet seçimi yapmak etik nedenlere bağlı olarak tartışmalı bir konu olup Türkiye dahil birçok ülkede yasaktır. Ancak tıbbi gereklilik durumunda genetik tarama amaçlı izin almak koşuluyla yapılabilir.Özellikle ailedeki cinsiyete bağlı hastalıkların önlenmesi için çok tercih edilen bu yöntemde, tedaviye başvurmak için çocuk sahibi olma zorunlu yoktur.Ancak daha önceden çocuk sahibi olunması da başarıya ulaşmada önemli bir faktördür.
Cinsiyet seçiminin tercih edilmesinin bir diğer nedeni ise anne baba adaylarının arzuladığı aile planını oluşturma isteğidir.
Bazı anne baba adaylarında ise durum çok daha farklı olup toplumsal baskının ağır bastığı nedenlere bağlı olarak psikolojik olarak ihtiyaç duymaktadırlar.
Bazen de anne baba adayları , ilk bebeklerinde, kendilerini daha hazır hissetmeleri nedeniyle cinsiyet tercihi isteyebilir.
Cinsiyet Seçimi Yöntemleri
1.PGT Yöntemi İle Cinsiyet Seçimi
2.MicroSort Yöntemi ile Cinsiyet Seçimi ;
3.Shettles metodu:
4.CVS Yöntemi
PGT Yöntemi İle Cinsiyet Seçimi
En çok tercih edilen Fish yöntemi olup embriyoların 3. günde biyopsi işlemiyle başlar.Alınan biopsi hücreleri genetik laboratuvarında analiz edilir. Çıkan sonuca göre 5. günde uygun embriyolar transfer edilir.. Sınırlı sayıda kromozom tarandığı için daha kısa sürede sonuç verir ve maliyet açısından daha uygun bir işlemdir. Embriyolarda 13, 18, 21, X ve Y (X ve Y cinsiyet kromozomlarıdır) kromozomlarına bakılır.
Cinsiyet Seçimi Tedavisinde İstenen Testler:
Anne Adayından İstenen Testler:
- FSH, LH, E2, Progesteron (Adet kanamasının 2. veya 3. günü yapılacak)
- AMH (Bu değeri 0.5 in altında olan anne adaylarında, yeterli yumurta sayısı gelişmeyebilir ve bu da tedavinin başarı ile tamamlanmasına engel teşkil eder. Gebelik gerçekleşmesi halinde ise düşük ile sonuçlanma riski vardır)
- TSH, T3, T4 ,prolaktin (sabah aç karına)
- Tam Kan Sayımı, kan grubu
- Açlık Kan Şekeri (sabah aç karına)
- Üre, SGOT, SGPT
- PTT, INR, APTT
- Vit B12 ve Vit D
- HBsAg, Anti-HCV, HIV, VDRL (Bulaşıcı hastalıklar testidir)
- Karyotip (duruma göre)
- USG (Vajinal Ultrasonografi )adet döneminin 14-20. günleri arasında olması tercih edilir. Rahim içi zarın görünümü, sıvı birikimi, adenomiyozis ( endometrium içindeki siyah delik gibi görünen yapı) miyom ,polip ultrason yardımıyla daha doğru tespit edilir. Özellikle rahim içi zarın (Endometrium) kalınlığı çok önem arz etmektedir ve tercihen 8 mm ve üzeri olması istenir. Endometriumda sıvı birikmesi genellikle sezaryen gibi rahim içi operasyonlara bağlı olup yapışıklık olduğunu düşündürmektedir. Ayrıca tüplerde meydana gelen hidrosalpenks adı verilen genişlemeye bağlı da sıvı birikmesi gelişebilir. Usg ile aynı zamanda yumurtalıklar (overler) değerlendirilir. Yumurta rezervinin bu işlem için uygun olup olmadığına bakılır. Başarı şansının yüksek olması için ortalama 10-15 adet olgun yumurta hedefine ulaşılması istenir. Yumurta rezervinin düşük olduğu durumlarda biriktirme yani havuz yöntemi uygulanır. Havuz yönteminde ise genelde 2-3 kez yumurta toplama işlemi yapılır.Bu yöntem zaman alabildiği gibi biraz maliyetli ve meşakkatli de olmaktadır. Böyle durumlarda bazen yumurta donasyonu da tercih edilebilir.
- HSG (Histerosalpingografi ) Kısırlığın nedenlerinin araştırılmasında en önemli ve vazgeçilmez tetkiktir . Rahim ve tüplerin görüntülenmesini sağlayan, rahim girişine özel bir alet takılarak kontrast bir sıvı verilip çekilen bir çeşit röntgendir. Diğer bir adı da rahim filmidir. Basınçlı çekilmesine bağlı olarak ağrı olabileceğinden anestezi altında çekilmesini önermekteyiz. Röntgen ışınlarıyla gerçekleştirilmesine rağmen verilen ışın dozu oldukça düşüktür. Bu röntgen ile özellikle içindeki sıvının embriyoya değmesine bağlı olarak gebeliği olumsuz etkilemesi ve dış gebeliğe sebep olmasıyla bilinen tüplerdeki (fallop tüpleri) şişmeler, rahim içindeki polip, miyom, yapışıklık gibi durumlar tespit edilmektedir. HSG prensip olarak adet kanamasının bitimini takip eden 2-3 günlük zaman diliminde çekilir. Gebeliğin olmadığından emin olunduğu durumlarda ise filmin çekilme gününde esneklik olabilir. Enfeksiyon varlığında ise filmin çekimi ertelenir. Çekilen rahim filmi 2 yıl için geçerli olup cerrahi müdahale geçirilmişse yapışıklık vs açısından filmin tekrarlanması önerilir.
Anne Adayından İstenen Bilgiler:
Tedaviyi olumsuz etkileyebilecek veya sağlığı için risk teşkil eden hastalıklar ve kullanılan ilaçlar varsa gerekli önlemeleri almamız açısından mutlaka tarafımıza bildirilmelidir. Özellikle Kan sulandırıcılar, şeker ilaçları, tansiyon ve kalp ilaçlarının yanı sıra sigara -alkol gibi zararlı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı da bizim için önemli bir bilgidir.
Baba Adayından İstenilen Testler:
- Spermiyogram (3-5 günlük cinsel perhiz ile )
- HBsAg, Anti-HCV, HIV, VDRL (Bulaşıcı hastalıklar testidir)
- FSH, LH, Testesteron hormon analizleri (duruma göre)
- .Karyotip (duruma göre)
Baba Adayından İstenen Bilgiler:
Sperm vermesini engelleyen bir hastalığının (diyabet gibi ) veya strese bağlı sperm verememe durumu varsa tarafımıza bildirilmelidir. Böyle durumlarda destek amaçlı ilaç verilebilir veya spermi testislerden küçük bir operasyon ile almak gerekebilir. Verilen ilaçların komplikasyonları nedeniyle kalp hastalığının varlığı risk teşkil edebilir. Ayrıca kullanılan kan sulandırıcı ilaçlar da operasyon açısından risk yaratabilir. Yine sperm ile ilgili tedavi veya operasyon (Tese,Tesa,varikosel..vs ) geçirip geçirmediği, sigara -alkol gibi zararlı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı bilgisi tedavinin seyrine ışık tutacağından tarafımıza tam yapılmalıdır.
Cinsiyet Seçimi Tedavisi
Yapılan muayene, testler ve tetkikler doğrultusunda bu tedavi yöntemi için uygun görülen anne adayının tedavi planı hazırlanır. Bazen tedavi yapılması planlanan zaman dilimi anne-baba adayı için çok önem arz ediyorsa ön tedavi olarak oral kontraseptif kullanılır ve oluşabilecek kist gibi olumsuz gelişmelerin önüne geçilir. Böylelikle asıl tedaviye kesin başlanmasına zemin hazırlanmış olunur.
Tedaviye anne adayının adetinin 2.veya 3.gününde başlanır. Yapılan muayene sonucunda asenkron yumurta gelişimi, kist ..vs gibi durumlar yoksa tercihen Estradiol-Lh-Progesteron gibi hormon testleri de yapılarak tedaviye başlanır. Tedavide anne adayının yaşına, kilosuna ve yumurta rezervine uygun olarak bir tedavi protokolü belirlenir. Bu protokollerden en çok tercih edileni kısa protokol olarak bilinen antagonist protokolüdür. Bu protokolde yumurta büyütücü ve çoğaltıcı hormon iğneleri uygun görülen dozda başlanır. Yaklaşık 9-15 süren bu tedavi, 2-3 günde bir ultrason yapılarak ve duruma göre hormonlara da bakılarak tamamlanır.
Bu tedavide muayenelerin bulunduğunuz ülkede de yapılması mümkün. Varsa kendi doktorunuzun kontrolünde ya da bizim tavsiye edeceğimiz bir doktorun kontrolünde olabilirsiniz.
Yumurtalar yeterli sayı ve büyüklüğe ulaştığında (18-20 mm) çatlatma iğnesi verilerek 34-36.saat sonrasında yumurta toplama işlemi planlanır.
Tedavinin son iğnesi olan ve çatlatma iğnesi olarak bilinen hcg iğnesidir. Yapılma günü ve saati çok önemli olup tedavinin başarısını etkilemektedir. İğnenin saati belirlenirken ülkeler arasındaki saat farkı da göz önünde bulundurulmalıdır. Yumurtalıklarda 20 nin üzerinde folikül gelişmesi ve E2 (östrojen ) hormonunun 3000 ve üzerinde olması durumunda özel bir çatlatma iğnesi kullanılarak OHSS olarak bilinen komplikasyonun gelişmesi önlenir. OHSS (Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu) yumurtalıklarda aşırı büyüme ve damar dışına sıvı çıkışının olduğu çok ciddi bir komplikasyondur. Bu durumda embriyolar dondurularak ilerleyen aylarda transfer planlanır.
Genellikle Kıbrıs’a yolculuk çatlatma iğnesinin sabahından itibaren yani yumurta toplama işleminden bir gün öncesidir.
Cinsiyet Seçimi İşleminin Kıbrıs’taki Tedavi Süreci
0.Gün
Yumurta toplama işleminden 1 gün öncesinde Kıbrıs’a gelmeniz uygun olacağından ulaşım ekibimiz tarafından yürütülen organizasyonla seyahatiniz planlanır. Ekibimizin kontrolünde başlayan yolcuğunuzun bitiminde Kıbrıs Ercan Havaalanı’na indiğinizde özel aracımız ile karşılanıyor olacaksınız. Girne veya Lefkoşa bölgesinden tercih ettiğiniz otele transferiniz sağlandıktan sonra bugününüzü dinlenerek geçirebilirsiniz. Kıbrıs’taki yolculuğunuz esnasında trafiğin sol şeritten olduğunu ve araçlarda direksiyonun sağ tarafta olduğunu fark edeceksiniz. Bu nedenle karşıdan karşıya geçerken geçiş kuralları da farklı olup dikkatli olmanız gerekmektedir. Ekibimiz işlem öncesinde dikkat etmeniz gereken hususlar konusunda tekrar hatırlatmak için sizi arayacak veya bilgilendirme mesajı yollayacaktır. Özellikle işleminizin gecikmemesi veya iptal olmaması için işlem saatinizden 8 saat öncesi aç ve susuz kalmanız gerektiği en önemli konudur. Genellikle 00.00 dan sonra aç kalınması istenir. (Tıpkı oruç tutar gibi hiç bir şey yememeli ve içmemelisiniz.)
1.Gün
Size söylediğimiz saatte özel aracımızla otelden kliniğimize ulaşımınız sağlanır. Bilgi güvenliğine verdiğimiz önemden dolayı tüm işlemler büyük bir titizlikle gizlilik çerçevesinde yapılmaktadır. Doktorumuzla yapılan görüşme sonrası duruma göre muayeneniz yapılır. Yapılan ön hazırlık sonrasında (serum takılması, önlük giyilmesi, bilgilendirme ve onam formlarının imzalanması ) anestezi altında 10-15 dk gibi bir sürede yumurta toplama (OPU- oocyte pick up) işleminiz gerçekleşir. Baba adayından alınan sperm örneği ile yumurtalar laboratuvarımızda uzman embriyologlarımız tarafından mikroenjeksiyon (ICSI) yöntemi ile birleştirilir. Uzman hemşirelerimiz tarafından tedavinizin kalan kısmında yer alan ek ilaçlara başlanır. Tedavinizin içeriğinde enjeksiyon işlemi varsa, hemşirelerimiz tarafından otelinizde yapılması sağlanır.
- gün
Laboratuvarda mikroenjeksiyon yöntemi ile birleştirilen yumurta ve sperm hücrelerinin döllenip döllenmediği veya döllendiyse kaç tane döllendiği kontrol edilir. Biz bu birleşimden oluşan hücreye ‘’embriyo’’ diyoruz. Yapılan kontroller sonrasında embriyologlarımız tarafından bilgilendirileceğiniz için gün içinde telefonunuz açık olmalıdır.
3.gün
Embriyolarınızın 2.günü. Siz Kıbrıs’ın eşsiz doğasında ve güzel denizinde tatilin keyfini çıkarırken uzman embriyologlarımız tarafından embriyolarınızın takibi güvenli bir şekilde yapılır.
4.gün
Embriyolarınızın 3.günü olup kaliteleri ve sayıları değerlendirilir. Uygun görülen embriyolara PGT metodu ile biopsi işlemi uygulanır. Alınan hücreler genetik laboratuvarına gönderilir ve sonucun gelmesi beklenir. Her bir embriyo için hem kromozomal hastalıklar hem de cinsiyet taranır. Genelde ertesi gün ya da en geç transfer günü netice belli olur. Bu arada tüm verilen ilaçlara devam edilir.
5.Gün
Embriyolarınızın 4.günü olup yine kliniğe gelmenize gerek yoktur. Hemşirelerimiz tarafından transfer saatiniz ve öncesinde dikkat etmeniz gereken hususlar konusunda gün içinde size bilgilendirme yapılır.
6.Gün
Transfer gününüz. Yüksek başarıya ulaşmak ve çoğul gebelik riskini azaltmak veya çoğul gebelik şansını artırmak için embriyo transferi genellikle 5.gün yapılır. Biz buna blastokist embriyo transferi diyoruz. Transfer günü heyecan ve kaygı gibi duygularınız zirve yapabilir. Bu süreçte ekibimiz her zaman yanınızda. Embriyo transferinin daha kolay gerçekleşmesi için idrara sıkışık olmanız gerekir ve bu nedenle transfere 1 saat kala yaklaşık 1 litre su içmeniz istenir. Transfer öncesi hazırlıklar tamamlandıktan sonra embriyolarınız hakkında bilgilendirme yapılıp istenilen cinsiyetteki embriyolarınızın transferi tamamlanır. Embriyo transferi işlemi totalde 10 dk sürecek olup ,30 dk süren yatak istirahatinin ardından tedaviniz ve transfer sonrası dikkat etmeniz hususlar konusunda bilgilendirme yapılır.
Geriye kalan embriyolarınız olursa yapılan bilgilendirme sonrası dondurma işlemi uygulanır. Böylelikle herhangi olumsuz bir durum yaşanırsa daha düşük maliyetle tekrar deneme şansınız olacaktır.
7.Gün
İşleminizin iyi geçtiği umuduyla artık dönüş zamanı. Otelinizden sizi alacak özel aracımızla havaalanına transferiniz konforlu bir şekilde sağlanır.
Cinsiyet Seçimi Tedavisinden Sonraki Süreç
Geçmek bilmeyen en heyecanlı dönem.12 gün 12 yıla bedel denildiğini öyle çok duyuyoruz ki . Biz de sizin gibi heyecan içinde olup bu sürecin başarıya ulaşmasını gönülden arzuluyoruz. Gebelik testiniz pozitif gelirse 10 gün sonra ultrason randevusu almanızı öneriyoruz. Sonuca göre bazen 2 gün sonra gebelik testinizin tekrarı istenebilir. Gebelik testinizin negatif gelmesi durumunda ise kullanılan ilaçlar bırakılır ve yine bazen testin tekrarı istenebilir.
MicroSort Yöntemi İle Cinsiyet Seçimi
ABD ‘li bir şirket tarafından geliştirilen bir cihaz ile erkek (Y) ve kız (X) kromozomlarını taşıyan sperm hücrelerinin ayrılarak yumurta ile birleştirmeden önce cinsiyetin seçildiği bir yöntemdir.
Erkek bebek seçiminde %70, kız bebek seçiminde %90 gibi bir oran sağladığı bilinmekte olup 100% cinsiyet ayrıştırması yapabilen bir yöntem değildir.
Bu nedenle pek tercih edilmemekte olup maliyeti de oldukça yüksektir.
CVS (Koryon Villus Biyopsisi)
Hamilelikte uygulanan, gebeliğin 9. ile 14. haftaları arasında uygulanan ve plasenta biyopsisi olarak da adlandırılan bir testtir.Bebeğin kromozomlarını, gen yapısını ve bazı genetik bozuklukların ( Down sendromu, Edward Patten Sendromu, Turner Sendromu, Klinefelter sendromu ) olup olmadığını incelemek için yapılmakta olup diğer bir adı da Koryon villus örneklemesidir.
Koryon Villus örneklemesi (CVS) test sonuçlarının kesinliği %99.5 oranında olup ikiz ve üçüz gebeliklerde de güvenle uygulanmaktadır. Ancak istenilen cinsiyeti seçme olasılığının %70 civarı olması ve buna bağlı tersi bir durumda gebelik sonlanmasının anne açısından travma yaratması nedeniyle tercih edilmemekte ve önerilmemektedir.
Sheetles Yöntemi İle Cinsiyet Seçimi
Landrum Sheetles isimli doktor tarafından geliştirilen ‘’zamanlama metodu’’ olarak bilinen bir yöntemdir. X (Kız) ve Y (Erkek) kromozomu taşıyan spermlerin hız ve dayanıklılığı tezine dayanır. Y (erkek) kromozomunu taşıyan sperm hücresinin, X (kız) kromozomunu taşıyan sperm hücresine göre daha az dayanıklı ve daha erken öldükleri düşünülmektedir. Bu mantıkla kız bebek isteyenler için yumurtlama anından 2-4 gün önce, erkek bebek için ise yumurtlama anından 1 gün önce veya kısa bir süre sonrası eşlerin birlikte olmaları önerilmektedir. Bu tez halk arasında çok yaygın olup tıbben ispatlanmadığı için önerilmemektedir.
